یاتاقان یکی از مهمترین اجزای موتور است که حرکت روان قطعات موتور را امکان‌پذیر می‌کند. بنابراین مهم است که یاتاقان‌ها را به طور مرتب بررسی کنید و از سالم بودن آن‌ها مطمئن شوید. زمانی که با خرابی یاتاقان ماشین یا در اصطلاح یاتاقان زدن روبه‌رو می‌شوید، بهتر است در اولین فرصت آن را به یک متخصص نشان دهید. چراکه هر نوع مشکلی در یاتاقان خودرو، می‌تواند به آسیب موتور و از کار افتادن آن منجر شود. یاتاقان در کنار روغن موتور خودرو از جام كردن موتور ماشين پیشگیری می کنند. در این مطلب از مستریدکی قصد داریم مهمترین نکات یاتاقان ماشین و نشانه‌های آن را برایتان بازگو کنیم. پس در ادامه این مطلب با ما همراه باشید:
یاتاقان چیست و در خودرو چه کاربردی دارد؟
یاتاقان خودرو یک نوع بیرینگ ورقه‌ای شکل است که قطر باریکی دارد و لقی میل لنگ و شاتون‌ها را تنظیم کرده و باعث حرکت روان آن‌ها در هنگام روشن بودن موتور می‌شود. جنس یاتاقان ماشین از فلز است و در برابر ضربه و حرارت مقاومت بالایی دارد. پوسته یاتاقان نیز از جنس فولاد و برنز ساخته شده و لایه‌های درونی آن از چندین آلیاژ مانند فلزات قلع، سرب، مس، جیوه، آنتیموان، آلومینیوم و گالیم تشکیل می‌شود. البته باید بدانید که آلیاژ‌های تشکیل‌دهنده یاتاقان، می‌توانند کم و زیاد شوند و این ویژگی در تعیین وزن نهایی یاتاقان‌ها تاثیرگذار است.
وظایف یاتاقان در موتور خودرو
زمانی که شما خودرویتان را روشن می کنید، لایه نازکی از روغن در فضای محدود میان یاتاقان و میل‌لنگ‌ها ایجاد می‌شود. این ویژگی کمک می‌کند که اصطکاک در این بخش‌های موتور از بین برود و میل‌لنگ‌ها حرکت دورانی راحتی را انجام دهند. با این کار پیشرانه خودرو نیز کار خودش را به درستی انجام می‌دهد و موتور خودرو در سلامت کامل فعالیت می‌کند. بنابراین وجود یاتاقان کمک بزرگی به روانکاری قطعات موتور و عدم ایجاد اصطکاک قطعات می‌کند. از جمله مهمترین وظایف یاتاقان ماشین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جلوگیری از برخورد و ایجاد اصطکاک میان پیستون و میللنگ و محافظت از آن‌ها.
- کاهش اصطکاک میان میللنگ و شاتون و همچنین جلوگیری از تخریب و خوردگی آن‌ها.
- تنظیم لق بودن شاتون و میل‌لنگ‌ها و کمک به روانکاری آن‌ها.
انواع یاتاقان
یاتاقان خودرو را بر اساس کارکرد و محل استفاده آن، به دو نوع مختلف تقسیم می‌کنند که هر کدام ویژگی‌ها و کارکردهای منحصربه‌فردی دارند:
۱. یاتاقان ثابت
یاتاقان ثابت، تکیه‌گاه میللنگ است و با متصل شدن به محور ثابت میللنگ، به رفع لقی آن نسبت به پیستون و بلوک سیلندر کمک می‌کند. میل‌لنگ‌ها به این روش عمل می‌کنند که در میان حرکت دورانی خود، به حرکت رفت‌وبرگشتی هم متمایل می‌شوند. یاتاقان ثابت کمک می‌کند که لقی حاصل از این حرکت رفت‌وبرگشتی اصلاح و کنترل شود. موتورهایی که چهار سیلندر دارند، از رایج‌ترین و پرکاربردترین موتورها در صنایع خودروسازی هستند. این نوع موتورها پنج یاتاقان ثابت دارند که میل‌لنگ‌ها را نگه می‌دارند. یاتاقان ثابت به صورت حفره‌دار ساخته می‌شود تا روغن و روان‌کننده‌های خودرو از طریق سوراخ‌ها به میللنگ برسند و به حرکت چرخشی روان‌تر میللنگ کمک می‌کنند. همچنین در فاصله میان سوراخ‌ها، شیارهایی وجود دارد که باعث شناور شدن روغن در آن می‌شود.
۲.یاتاقان متحرک
یاتاقان متحرک میان شاتون و میللنگ تعبیه می‌شود. وجود یاتاقان متحرک باعث تنظیم لقی شاتون و میللنگ می‌شود و جلوی ضربه و آسیب‌های احتمالی این دو قطعه را می‌گیرد. یاتاقان متحرک را با نام یاتاقان شاتون هم می‌شناسند. این مدل یاتاقان شباهت زیادی به یاتاقان ثابت یا همان یاتاقان میللنگ دارد، با این تفاوت که میللنگ در یاتاقان متحرک آزاد است و حرکت رفت و برگشتی پیستون را به حرکت دورانی تبدیل می‌کند. این مدل از یاتاقان شیار دارد و بدون هیچگونه سوراخ و حفره است.
یاتاقان چه خصوصیاتی دارد؟
یک یاتاقان مرغوب و مناسب ویژگی‌ها و خصوصیات مشخصی دارد که می‌تواند میزان توان و کارکرد آن را مشخص کند. اگر می‌خواهید یاتاقان ماشین تهیه کنید، باید در ابتدا ویژگی‌های یاتاقان خوب را بشناسید. این ویژگی‌ها را می‌توان در موارد زیر دسته‌بندی کرد:
- مقاومت زیاد یاتاقان زمانی به خوبی کار می‌کند که نسبت به ضربه‌های ناشی از احتراق که از سمت شاتون ایجاد می‌شود، مقاومت بالایی داشته باشد. بنابراین هنگام تهیه یاتاقان به میزان مقاومت آن توجه کنید.
- انعطاف در مواد یاتاقی و لایه‌های داخلی نرمی و انعطاف‌پذیری لایه‌های داخلی یاتاقان و مواد یاتاقانی کمک می‌کند که ضربه‌های ایجاد شده از سوی شاتون و میللنگ کنترل شود. به این ترتیب جلوی آسیب رسیدن به این قطعات گرفته خواهد شد.
- مقاومت در برابر خوردگی و از بین رفتن روغن موتوری که در یاتاقان جریان می‌یابد، در اثر حرارت بسیار بالای احتراق، داغ می‌شود. اگر یاتاقان ماشین شما مرغوب نباشد، این داغی می تواند به خوردگی و از بین رفتن یاتاقان منجر شود.
- جذب گرد و غبار، خاک و ذرات ریز بخش زیادی از گرد و غبار، خاک و ذرات ریز، توسط فیلتر هوا گرفته شده و سپس به خودرو وارد می‌شود. اما گاهی ذرات بسیار ریز از فیلتر عبور کرده و در روغن جاری میان موتور حرکت می‌کند. اگر مواد یاتاقانی مرغوب و یاتاقان‌ها از جنس خوبی برخوردار باشند، این گرد و غبارها را از روغن جذب می‌کنند و به آن‌ها اجازه حرکت در میان موتور را نمی‌دهند.
- مقاومت بالای پوسته و جلوگیری از شکستگی یا ایجاد ترک یاتاقان از جمله قطعات خودرو است که در معرض ضربه و نیروهای زیاد قرار دارد. بنابراین باید یاتاقان خودرو را از میان انواعی انتخاب کنید که پوسته آن مقاوت بالایی در برابر ضربه داشته باشد. به این صورت یاتاقان دیرتر خراب و یا دچار شکستگی می‌شود.
خرید فیلتر هوای انواع خودرو در مستریدکی
یاتاقان زدن چیست؟
شاید بتوان گفت بیش از اینکه واژه یاتاقان برای ما آشنا باشد، اصطلاح یاتاقان زدن را می‌شناسیم. یاتاقان زدن همانطور که از نامش پیداست، به یک ایراد، مشکل و یا نقص در یاتاقان ماشین اشاره دارد. یاتاقان را می‌توان مهمترین بخش در موتور خودرو دانست که از اصطکاک میان قطعات فلزی در حال چرخش موتور جلوگری می‌کند. یاتاقان ماشین، در بخش موتور، باعث حفظ میللنگ در لایه‌ای از روغن و ایجاد فضای مناسب برای حرکت روان و دورانی آن می‌شود و در عین حال از ساییده شدن دیگر قطعات و اجزای موتور جلوگیری می‌کند. زمانی که به هر دلیلی، لایه روغن میان یاتاقان و میللنگ از بین برود، اصطکاک، سایش و خوردگی میان قطعات فلزی به وجود می‌آید. این اصطکاک در طول زمان باعث بالا رفتن دما شده و در ابتدا لایه‌های یاتاقان را دچار خوردگی و سپس ذوب می‌کند. این اتفاق را که باعث اصطکاک شدید میان یاتاقان، میللنگ و دیگر اجزای فلزی و در نهایت از کار افتادن موتور خودرو می‌شود، یاتاقان زدن می‌نامند.
دلایل یاتاقان زدن خودرو چیست؟
یاتاقان زدن به دلایل گوناگونی اتفاق می‌افتد و از آنجایی که جزو قطعات مهم و مصرفی در ماشین است، سالم بودن و کارکرد درست آن اهمیت بالایی دارد. به طور کلی دلایل یاتاقان زدن خودرو را می‌توان در لیست زیر جای داد:
- تعویض دیر به دیر روغن وجود روغن مهمترین عامل در کارکرد صحیح و مناسب یاتاقان‌ها است. بنابراین عدم تعویض به موقع آن، می‌تواند منجر به کاهش لغزندگی روغن، کم شدن سطح روغن به دلیل حرارت بالا و کثیف شدن بیش از حد روغن می‌شود. مجموعه این اتفاقات موجب می‌شود که روغن به اندازه کافی به یاتاقان‌ها نرسد و یاتاقان خودرو دچار اصطکاک و شکستگی شود.
- راندن خودرو با دور موتور بالا رانندگی با دور موتور بالا، دیگر علت یاتاقان زدن ماشین است. زمانی که موتور با سرعت بیش از اندازه حرکت می‌کند، از توان یاتاقان خارج می‌شود. بنابراین ایجاد احتراق باعث به‌وجود آمدن اصطکاک زیاد در یاتاقان و یاتاقان زدن خواهد شد.
- استفاده از روغن‌های بی‌کیفیت روغن‌های بی‌کیفیت توانایی لازم را برای ایجاد لغزندگی و روانکاری یاتاقان و اجزای موتور ندارند. به همین دلیل استفاده از آن به یاتاقان زدن ماشین منتهی می‌شود.
- مخلوط شدن آب و روغن احتمالا تا به حال اصطلاح آب و روغن قاطی کردن ماشین را شنیده‌اید. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که واشر سرسیلندر دچار نقص شده و آب خنک‌کننده سیلندرها، به روغن نفوذ کند. مخلوط شدن آب و روغن در نهایت موجب کاهش لغزندگی روغن و اختلال در کار یاتاقان‌ها می‌شود.
بررسی قیمت روغن موتور خودرو در مستریدکی
علائم یاتاقان زدن موتور چیست؟
چطور باید بفهمیم که موتور در حال یاتاقان زدن است؟ با شناخت علائم یاتاقان خودرو می‌توانید این اتفاق را به موقع تشخیص داده و برای تعمیر و رفع نقص آن اقدام کنید. علائم یاتاقان زدن موتور عبارتند از:
- عدم روشن شدن موتور روشن نشدن و در اصطلاح قفل کردن موتور، یکی از مهمترین علائم یاتاقان است. در این حالت به دلیل اصطکاک زیاد و فشار آمدن به موتور، خودرو شما به هیچ عنوان روشن نمی‌شود.
- صدای تق تق صدای تق تق، عموما زمانی به گوش می‌خورد که پدال گاز را فشار می‌دهید و یا خودرو در حال شتاب گرفتن است. در این حالت، زمانی که دور موتور از ۱۲۰۰ دور در دقیقه بیشتر شود، به طور کامل صدای برخورد دو قطعه فلزی را به یکدیگر می‌شنوید. اگر با این علامت روبه‌رو شدید، باید هر چه زودتر به تعمیرگاه مراجعه کنید.
- روشن شدن چراغ موتور روشن شدن یا چشمک زدن چراغ موتور، یکی از نشانه‌های فرعی یاتاقان زدن ماشین است. بنابراین هر زمان چراغ موتور روشن شد، هر چه سریع‌تر برای رفع عیب آن اقدام کنید.
در بلاگ مستر یدکی بیشتر بخوانید: روغن ریزی خودرو به چه دلیل اتفاق می‌افتد؟
راه تعمیر خودرو بعد از یاتاقان زدن
تعمیر خودرو بعد از یاتاقان یکی از مهمترین اقداماتی است که می‌بایست برای رفع نقص موتور انجام داد. از آنجایی که یاتاقان زدن در کارکرد کلی خودرو اختلال ایجاد می‌کند، باید تعمیر آن را به شکل اصولی انجام دهید. بنابراین تعمیر یاتاقان توسط خودتان، در صورتیکه تخصص لازم آن را ندارید، کار درستی نیست. مهمترین اقدام پس از برخورد با یاتاقان زدن، انتقال خودرو به تعمیرگاه است. فرد متخصص پس از بررسی موتور ماشین، کیفیت یاتاقان‌ها، میللنگ و شاتون و همچنین روغن را بررسی می‌کند. سپس هر قطعه‌ای را که نیاز به تعمیر یا تعویض دارد از خودرو خارج کرده و جایگزین آن می‌کند.
سخن آخر
یاتاقان جزئی از خودرو است که می‌تواند سلامت و کارکرد صحیح خودرو شما را تامین کند. به همین جهت لازم است بررسی‌های دوره‌ای و دقیقی را برای اطمینان از سلامت یاتاقان و روغن جاری در آن انجام دهید. در این مطلب از مستریدکی سعی کردیم همه آنچه را که باید درباره یاتاقان، کارکرد و انواع آن و علائم و دلایل یاتاقان زدن بدانید، بیان کنیم. اگر می‌خواهید اتومبیل شما به درستی کار کند و موتور آن عمر طولانی داشته باشد، چکاپ یاتاقان را دست کم نگیرید.
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید